Skip to main content

Contact Us

Log in

Te Kōhanga Reo logo

Contact Us

Log in

  • Te Kaupapa Te Kaupapa and Trust Governance
    • Mō Mātau (About Us)
    • Te Orokohanganga (History)
    • Te Korowai
    • Te Whāriki a Te Kōhanga Reo (Curriculum)
    • Te Ara Tūāpae (Strategic Plan)
    • Wai 2336: Te Kerēme ki Te Rōpū Whakamana i Te Tiriti o Waitangi (Wai 2336: Waitangi Tribunal Claim)
    • Tauākī Whakatutuki Ratonga (Statement of Service Performance)
    • Te Poari Matua (Trustees)
    • Ngā Pou (Executive Leadership Team)
    • Ngā Rohe (Districts)
      • Te Tai Tokerau
      • Tāmaki Makaurau
      • Tainui
      • Waiariki Tūwharetoa
      • Te Tai Rāwhiti
      • Aotea
      • Kahungunu
      • Ikaroa
      • Te Wai Pounamu
      • Mātaatua/Tauranga Moana
    • Tūranga Wātea (Employment Vacancies)
    • Tō Mātau Tohu Motuhake (Our Visual Identity)
    • Te Tuku Nawe (Complaints)
    • Ngā Kaiwhakarato (Suppliers)
    • Tikanga Ratonga (Terms of Service)
  • Mokopuna me te Whānau Children and Families
    • Whakauru Whānau Hou (Induction for New Whānau)
    • Tūwāhi o ngā Kōhanga Reo (Find a Kōhanga Reo)
    • Te Whakatū Kōhanga Reo (Establishing a Kōhanga Reo)
    • Ngā Tukutuku Here (Strengthening Kōhanga Reo)
    • Te Aho Poutama (Educa)
    • Mokopuna Rauemi (Resources)
    • Mokopuna Oranga Pūmau (Mokopuna Health Programme)
    • Ngā Kōhanga Reo i Rāwāhi (International Kōhanga Reo)
  • Te Whare Ako Training and Development
    • Ngā Mahi Ako (Study with Kōhanga Reo)
    • Akoranga (Courses)
      • Te Ara Tuatahi mō Te Reo Māori (Level 2)
      • Te Ara Tuarua mō Te Reo Māori (Level 4)
      • Te Takaimatua o Te Kōhanga Reo (Level 4)
      • Te Takai Tukutuku a Te Kōhanga Reo (Level 5)
      • Te Tohu Mātauranga Whakapakari Tino Rangatiratanga - Te Tohu Paetahi (Level 7)
    • Te Papa Ako (Moodle)
  • Tūwāhi o Ngā Kōhanga Reo Find a Kōhanga Reo
    • Kōhanga Reo Map
  • Pānui News
    • Browse News
      • Pay Parity
      • General News
      • Te Onetū
      • He Rau Timotimo
  • Rauemi Resources
    • Browse Resources
      • Pay Parity
      • Processes and Procedures
    • Kohinga Whakaahua (Gallery)
    • Toa Hokohoko Tuihono (Online Store)
      • Browse Shop
  • Whānau Whakahaere Kōhanga Reo Management
    • Te Pānui Tūranga Mahi (Establishing Employment)
    • Tono Mātaitanga ā-Pirihimana (Police Vetting Application)
    • Ngā Tukanga me ngā Hātepe (Processes and Procedures)
    • Utu Taurite (Pay Parity)
    • Te Pūnaha Tiaki Pūtea (Accounting in Xero)
    • Pūtea ā-Kaupapa (Kaupapa Funding)
    • Ngā Kaupapa e Mahitia Ana (Projects in Progress)
      • Edge to ELI Integration
      • Te Ara Hiko (Technology Programme)
  • Te Kaupapa

    Te Kaupapa and Trust Governance

    Go to Landing Page
    • Mō Mātau (About Us)
    • Te Orokohanganga (History)
    • Te Korowai
    • Te Whāriki a Te Kōhanga Reo (Curriculum)
    • Te Ara Tūāpae (Strategic Plan)
    • Wai 2336: Te Kerēme ki Te Rōpū Whakamana i Te Tiriti o Waitangi (Wai 2336: Waitangi Tribunal Claim)
    • Tauākī Whakatutuki Ratonga (Statement of Service Performance)
    • Te Poari Matua (Trustees)
    • Ngā Pou (Executive Leadership Team)
    • Ngā Rohe (Districts)
      • Te Tai Tokerau
      • Tāmaki Makaurau
      • Tainui
      • Waiariki Tūwharetoa
      • Te Tai Rāwhiti
      • Aotea
      • Kahungunu
      • Ikaroa
      • Te Wai Pounamu
      • Mātaatua/Tauranga Moana
    • Tūranga Wātea (Employment Vacancies)
    • Tō Mātau Tohu Motuhake (Our Visual Identity)
    • Te Tuku Nawe (Complaints)
    • Ngā Kaiwhakarato (Suppliers)
    • Tikanga Ratonga (Terms of Service)
  • Mokopuna me te Whānau

    Children and Families

    Go to Landing Page
    • Whakauru Whānau Hou (Induction for New Whānau)
    • Tūwāhi o ngā Kōhanga Reo (Find a Kōhanga Reo)
    • Te Whakatū Kōhanga Reo (Establishing a Kōhanga Reo)
    • Ngā Tukutuku Here (Strengthening Kōhanga Reo)
    • Te Aho Poutama (Educa)
    • Mokopuna Rauemi (Resources)
    • Mokopuna Oranga Pūmau (Mokopuna Health Programme)
    • Ngā Kōhanga Reo i Rāwāhi (International Kōhanga Reo)
  • Te Whare Ako

    Training and Development

    Go to Landing Page
    • Ngā Mahi Ako (Study with Kōhanga Reo)
    • Akoranga (Courses)
      • Te Ara Tuatahi mō Te Reo Māori (Level 2)
      • Te Ara Tuarua mō Te Reo Māori (Level 4)
      • Te Takaimatua o Te Kōhanga Reo (Level 4)
      • Te Takai Tukutuku a Te Kōhanga Reo (Level 5)
      • Te Tohu Mātauranga Whakapakari Tino Rangatiratanga - Te Tohu Paetahi (Level 7)
    • Te Papa Ako (Moodle)
  • Tūwāhi o Ngā Kōhanga Reo

    Find a Kōhanga Reo

    Go to Landing Page
    • Kōhanga Reo Map
  • Pānui

    News

    Go to Landing Page
    • Browse News
      • Pay Parity
      • General News
      • Te Onetū
      • He Rau Timotimo
  • Rauemi

    Resources

    Go to Landing Page
    • Browse Resources
      • Pay Parity
      • Processes and Procedures
    • Kohinga Whakaahua (Gallery)
    • Toa Hokohoko Tuihono (Online Store)
      • Browse Shop
  • Whānau Whakahaere

    Kōhanga Reo Management

    Go to Landing Page
    • Te Pānui Tūranga Mahi (Establishing Employment)
    • Tono Mātaitanga ā-Pirihimana (Police Vetting Application)
    • Ngā Tukanga me ngā Hātepe (Processes and Procedures)
    • Utu Taurite (Pay Parity)
    • Te Pūnaha Tiaki Pūtea (Accounting in Xero)
    • Pūtea ā-Kaupapa (Kaupapa Funding)
    • Ngā Kaupapa e Mahitia Ana (Projects in Progress)
      • Edge to ELI Integration
      • Te Ara Hiko (Technology Programme)
  1. Homepage
  2. Te Kaupapa
  3. Te Poari Matua (Trustees)

Te Poari Matua

Trustees

Ko Te Whare Punanga

The role of Patron

Te Arikinui Te Atairangikaahu and Sir James Henare. 

Ko Tā Hemi Henare rāua ko Te Arikinui Te Atairangikaahu ngā Pou Ariki tuatahi o Te Kōhanga Reo. 

Nā Tā Hemi Henare te wānanga kaumātua tuatahi o te kaupapa i whakatū i te tau 1980, ā, nāwai rā ka hua mai ko te kaupapa o Te Kōhanga Reo e mōhio nei tātou ināianei. 

Nō te tau 1989 mate atu ai a Tā Hemi Henare, ā, nō tana matenga rongohia ai e te motu whānui te korekore, inā koa tōna iwi i Te Taitokerau. Ko ia tētahi o ngā ringa kaha o Te Arikinui Te Atairangikaahu i te wā i a rāua, ka mutu, ahakoa te pōuri nui i te matenga o tōna hoa taupiri, i tū tonu a Te Arikinui Te Atairangikaahu hei Pou Ariki mō Te Kōhanga Reo, tae noa ki tana matenga i te tau 2006.

He hoa taupiri a Te Arikinui Te Atairangikaahu nā Kahurangi Iritana Tawhiwhirangi, ā, ko rāua tahi ētahi o ngā pou whirinaki i tū kaha ai te kaupapa i ngā tau whā tekau kua pahure ake nei. Ko Te Arikinui Te Atairangikaahu te kauwaka i tūhono ai te Kiingitanga ki te kaupapa, ā, koinei te tīmatanga o te hononga o ngā kaupapa e rua, otirā, kua roa te Kiingitanga e tautoko ana i te kaupapa o Te Kōhanga Reo.

Nō te matenga o Te Arikinui Te Atairangikaahu ka riro te tūranga Pou Ariki ki tōna tama, ki a Kiingi Tuheitia Pootatau Te Wherowhero VII, ā, nāna te tūranga i tiaki tae noa atu ki tōna matenga i te tau 2024. I tēnei wā tonu e tatari ana te kaupapa o Te Kōhanga Reo kia whakaae ōkawa mai a Kuini Nga wai hono i te po ki te piki tūranga o te Pou Ariki, kia nōhia e ia te tūranga i pupurutia e tōna Pāpā, e tōna kuia hoki.

E whakamānawa ana Te Kōhanga Reo i tōna hononga ki te Kiingitanga, ā, hei tohu i te hirahira o tēnei hononga tapu, kua kohangia te ingoa ‘Te Kāuru’ hei ingoa motuhake mō ngā rangatira ka noho hei pou ariki, hei kauwaka mō te kaupapa o Te Kōhanga Reo me te Kiingitanga.

Sir James Henare and Te Arikinui Te Atairangikaahu were the first patrons of Kōhanga Reo. Sir James, led the first wānanga Kaumātua held at Waiwhetu in 1980 and so began the genesis of Kōhanga Reo.

His sudden passing in 1989 left a huge gap in Te Ao Māori and with his people of Te Tai Tokerau. He was also counsel to Te Arikinui Te Atairangikaahu, who continued in her role as Patron of Te Kōhanga Reo reo until her death in 2006.

She was a close friend of Nanny Dame Iritana Tawhiwhirangi who led the movement from the beginning. Together with the support of the Kiingitana and Kaumātua from around the country Kōhanga Reo flourished.

In 2024 we mourned the loss of Kiingi Tuheitia Pootatau Te Wherowhero VII who succeeded the role,and we respectfully await the formal acceptance of Te Arikinui Nga wai hono i te po as the new patron of Kōhanga Reo.

The Kōhanga Reo recognises and appreciates the relationship it has with the Kiingitanga and has given the title of Te Kāuru o Te Kōhanga Reo for the Kiingitanga appointed role.


Mana Whakahaere Kaitiaki

Trust Governance

Ko te mahi nui a Te Poari Matua o Te Kōhanga Reo, ko te kaitiakitanga o te kaupapa o Te Kōhanga Reo. 

Te Kōhanga Reo National Trust Board is tasked with the role of Kaitiaki of Te Kōhanga Reo Movement.  

Members: 

Muri: Anaru Rieper, Daniel Procter (Heamana Takirua) Hurimoana Dennis, Eugene Cassidy, Hone Te Rire

Mua: Matua Hook, Hoana McMillan, Peggy Luke-Ngaheke Hemana Takirua, Dame Karen Sewell, Lorraine Hale

Inset: Tom Alesana (right)

 

 


Ko Ngā Kaitiaki o Te Kōhanga Reo Mai Anō i te Tau 1983 

Ka mihi tonu mātau ki ngā Kaitiaki tuatahi i whai tirohanga, i whai whakaaro kia ārahina te waka o Te Kōhanga Reo mō ngā uri whakatipu o te anamata. 

 

Ko Ngā Mema Tuatahi o Te Poari Kaitiaki o Te Kōhanga Reo – 15 Hakihea, 1983 

  • Tāmati Reedy, Secretary, Department of Māori Affairs 

  • Iritana Tawhiwhirangi, CEO, Department of Māori Affairs 

  • Ruka Broughton, Senior Lecturer Māori Studies, Victoria University 

  • John Bennett, Chair Māori Education Foundation 

  • Wiremu Kaa, Director of Māori and Island Education 

  • 10 representatives from regions 

 

Ko ngā Mema me ngā Kaitautoko o mua 

  • Kiingi Tuheitia Pootatau Te Wherowhero VII

  • Te Arikinui Te Atairangikaahu  

  • Sir James Henare 

Te Kōhanga Reo Trustees since 1983 

We are forever grateful to those original trustees who had the vision and foresight to guide the waka of Te Kōhanga Reo for future generations.

 

Founding Te Kōhanga Reo Trust Board Members 
- 15 December 1983 

  • Tāmati Reedy, Secretary, Department of Māori Affairs 

  • Iritana Tawhiwhirangi, CEO, Department of Māori Affairs 

  • Ruka Broughton, Senior Lecturer Māori Studies, Victoria University 

  • John Bennett, Chair Māori Education Foundation 

  • Wiremu Kā, Director of Māori and Island Education 

  • 10 representatives from regions 

 

Previous Board Members and Patrons 

  • Kiingi Tuheitia Pootatau Te Wherowhero VII

  • Te Arikinui Te Atairangikaahu  

  • Sir James Henare 

I whakatūria Te Poari Matua o Te Kōhanga Reo i te tau 1982, ā, ka whakamanaia hai kaitiakitanga hua moni kore i te tau 1983. 

Ko te Poari Matua te rōpū whakahaere, ko te tūranga matua he whakarato i te tautoko i hiahiatia ai e ngā Kōhanga Reo, tae atu ki te whakangao motuhake ki ngā mokopuna, ki ngā whānau me tō rātau hanganga ahurea o te reo, o te iwi, o te hononga rangatiratanga, o te whānau ako, o te whānau whakatau. 

 

E whai ana tō mātau Poari: 

  • Kia tiakina ngā tikanga Māori 

  • Kia mahi i raro i ngā mātāpono o te ahunga pai 

  • Kia pupuritia ngā taumata teitei o te ngaiotanga me te pono 

 

Ka mutu, he maha ngā whāinga o te poari, 
arā: 

  1. Kia whakatairanga, kia tautoko, kia akiaki i te whakamahinga me te pupuritanga o te reo 

  2. Kia whakatairanga, kia tautoko, kia akiaki: 

    1. I te kaupapa o Te Kōhanga Reo, kia whāia kia rumakina ki te reo Māori 

    2. I te whakatūnga me te tiakitanga o ngā Kōhanga Reo i roto o Aotearoa 

    3. I te whakaratonga āwhina, tautoko pūtea, tohutohu me ngā whakahaerenga ki ngā whānau o Te Kōhanga Reo 

  3. Kia hono ki te Karauna, ki ngā tari o te Kāwanatanga me ētahi atu rōpū whai take ki te whakatairanga i te kaupapa o Te Kōhanga Reo me ana whakahaerenga 

Kāore e neke atu i te tekau mema o te Poari, kāore hoki e iti iho i te ono. E tuwhera ana te whakaurunga mema ki te poari ki te hunga katoa e whakatutuki ana i ngā paearu o te whakaingoatanga i tō rātau ake rohe, ā, e rima tau te roa. 

 

Te Tīti Kaitiaki ā-Motu o Te Kōhanga Reo

Ko te tīti kaitiaki, he huinga ture me ngā herenga e whakaatu ana i te kaupapa a tō mātau whakahaerenga.

E whakaatu ana te tīti i ngā mahi me ngā kawenga a ngā Kaitiaki, ngā whāinga o te whakahaerenga me ngā hua ka puta ki te hunga whai hua.

Kaitiaki Titi 
 

Whakapā mai ki te Poari 

Tā Te Poari Matua o Te Kōhanga Reo īmēra: [email protected] 

Te Kōhanga Reo National Trust Board was established in 1982 and formalised as a charitable trust in 1983. 
 

As the governing body, the Trust Board has had a key role in providing the support needed by Kōhanga Reo, including specific investment in mokopuna, whānau, and their cultural infrastructure of language, kinship, relationship management, whānau learning, and whānau decision-making. 

 

Our Board aims to: 

  • Protect Tikanga Māori 

  • Operate under the principles of good stewardship 

  • Maintain the highest standards of professionalism and integrity 

 

More formally, the Board has a range of objectives including: 

  1. To promote, support and encourage the use and retention of te reo 

  2. To promote, support and encourage: 

    1. The Kaupapa of Te Kōhanga Reo and the goal of total immersion in te reo Māori 

    2. The establishment and maintenance within New Zealand of Te Kōhanga Reo 

    3. The provision of financial, advisory and administrative assistance and support for the whānau of Te Kōhanga Reo 

  3. To liaise with the Crown and Government departments and other relevant bodies for the purposes of promoting the Kaupapa of Te Kōhanga Reo and its administration 

The Board consists of no more than ten members and no less than six. 
Membership onto the board is open to all persons who meet the criteria for nomination within their respective rohe and is for a term of five years. 

 

Te Kōhanga Reo National Trust Deed 

The Trust Deed is a set of rules and obligations that sets out the purpose of our organisation. 

The deed outlines the roles and responsibilities of the Trustees, the objectives of the organisation and the outcome for its beneficiaries. 

See our Trust Deed for more information. 

 

Contact the Board 

Te Kōhanga Reo National Trust Board email: [email protected]  

 

 Te Tairāwhiti 

Uepōhatu, Ngāti Rangiwaho, Ngāi Tāmanuhiri, Tairāwhiti Whānui 

Ko Rāniera te manu pīrere tuatahi kua tohia ki te Poari Matua o Ngā Kōhanga Reo. Nā tōna whānau kōhanga reo a ia i tohu, ā, nō te tau 2016 i whakamanahia ai tōna tūranga. 

I te tau 2021 i pōtihia a Rāniera hai māngai mō te rohe o Te Tairāwhiti, ā, ka tohua ia hai tiamana takirua ki te taha o Te Wheoro Rangikotua, māngai mō Mātaatua/Tauranga Moana.   

He manu pīrere a Rāniera nō Te Kōhanga Reo o Iti Kahurangi atu i Te Tairāwhiti. 

He wheako hou ō Raniera i āna hīkoi i ngā pātūwatawata o te Ao Māori, o te Ao Whānui. Kua noho mai ia hai māngai, hai kanohi kitea hoki mō te kaupapa, ā, he kuhu ki ngā tōrangapū o te wā kia whai hua ai Te Kōhanga Reo tāna e whai nei. E whai whakaaro nui ana a Raniera kia tutuki pai tā tātau Wai Claim 2336, kua roa e noho tārewa ana.  

He kaikōrero i te reo i ngā horopaki maha. Ka mutu, he ika-a-whiro nō Te Panekiretanga o te Reo. He pūkenga hoki ōna nō roto i āna mahi i te ao mātauranga me āna mahi toitū i te hapori. 

He Pāpā anō ia ki Te Kōhanga Reo. Otirā, ko ia te Māngai mō “He Manu Pīrere”, ngā kanohi hou mō te kaupapa o te Kōhanga Reo. 

Te Tairāwhiti 

Uepōhatu, Ngāti Rangiwaho, Ngāi Tāmanuhiri, Tairāwhiti Whānui 

Daniel is the first graduate of Kōhanga Reo to become a Board member. He was nominated by his Kōhanga Reo whānau and appointed in 2016. 

In 2021, Daniel was elected by Te Tairāwhiti rohe to be their representative on the Board.  

He was reappointed as Co-Chair in 2022 with Te Wheoro Rangikotua board representative for Mātaatua Tauranga Moana.   

Daniel is a graduate of Te Kōhanga Reo o Te Iti Kahurangi i Te Tairāwhiti. 

It has been a new learning experience for Daniel to represent Kōhanga Reo in the structures of Te Ao Māori and political forums as a representative of Kōhanga Reo. He is passionate about seeing the fruition of the Wai 2336 claim. 

A fluent speaker of te reo Māori and graduate of the prestigious Te Panekiretanga o te Reo, Daniel also brings his experience and knowledge from the education and social sector to the role. 

As a Pāpā in Kōhanga Reo he also represents the “He Manu Pīrere” alumni and the future faces of the Kaupapa. 

Peggy Luke-Ngaheke - Co-Chair

Tū tonu au ki runga i te taumata o tōku tupuna maunga ko Pukeatua, ka titiro whakawaho ki te tai ororua o te Matehou me Ngāti Hāmua. Kitea iho ko ngā wai e rua ko Te Awamutu ko Waiwhetū, Waiwhetu hoki tōku whenua tupu i roto i te Arohanui ki te Tangata. 

Ōku tauheke, ōku paheke, ko au tētahi toi o ngā kumu o te ahi kā o te mana whenua. 

Ko Peggy Luke-Ngaheke. E noho ana ahau ki Waiwhetū. 

Tēnā koutou katoa. Ko taku haerenga hai Māngai mō te rohe o Ikaroa mai anō i te tau 2020, he haerenga pōuri, he koa, he mīharo kau. He karere noa iho tēnei nā tētahi mema o te Poari Matua o ngā painga ka kitea puta noa i tō mātau rohe, puta noa hoki i te motu. 

Ka whakamānawa au i te manawaroa o ngā Kōhanga Reo e whakaako tonu ana i ā tātau mokopuna, mātua rā i ēnei wā taumaha. 

Ko te koa o ngā kaiwhakaako kua tutuki ngā tohu, mātua rā ko rātau kua puta te ihu i Te Tohu Paetahi. 

E whakamīharo ana i ngā whānau – ō mua, ngā mea hou, ka whakawātea tonu i a rātau ki ngā hui, e tiaki ana tētahi i tētahi, e māia ana ki te ako i ngā hangarau hou me ngā panonitanga ka haere ngātahi mai. E whakapau kaha ana ki te whakatūturu kia haere tonu ngā mahi a Te Kōhanga Reo i ia rā, i ia rā. Ka whakamānawa hoki i ērā Kōhanga kua rautupu te whai wāhi ki te utu-mana taurite, me ērā Kōhanga Reo kāore anō kia whai wāhi atu… He whakaihuwaka! 

Ko te mea whakamutunga, e mihi ana ki ngā Māngai o Ngā Purapura. E papahueke ana tō koutou whakamomori. 

Ikaroa 
Peggy Luke-Ngaheke 

Tū tonu au ki runga i te taumata o tōku tupuna maunga ko Pukeatua, ka titiro whakawaho ki te tai ororua o te Matehou me Ngāti Hāmua. Kitea iho ko ngā wai e rua ko Te Awamutu ko Waiwhetū, Waiwhetu hoki tōku whenua tupu i roto i te Arohanui ki te Tangata. 

Ōku tauheke, ōku paheke, ko au tētahi toi o ngā kumu o te ahi kā o te mana whenua. 

Ko Peggy Luke-Ngaheke. E noho ana ahau ki Waiwhetū. 

Tēnā koutou katoa, my journey as māngai for Te Rohe o Ikaroa since 2020 has been one of sadness, joy and simply amazement. This is just an update as a member of our Poari Matua of the positives that we see through our Rohe and through the motu. 

I salute the resilience of nga Kōhanga Reo to continue to learn our mokopuna especially in these challenging times. 

The joy of those Kaiako that have achieved ngā tohu especially those that have graduated into Te Pae Tahi. 

The amazement of whānau - old, new, who continue to give of their time for huihui, tending and caring for one another, being brave enough to master the new technology and changes that come with such. Tirelessly working to ensure Kōhanga Reo continues to operate daily. Salute those Kōhanga Reo whom have joined pay parity with a vengeance and for those Kōhanga Reo yet to come into this…. It’s a winner.  

Lastly, nga mihi nunui ki ngā māngai o ngā purapura. Your commitment is relentless. 

“Pono ki te Kaupapa, Puna ko te reo” 

Te Aupōuri, Ngāti Kurī, Whanganui 
 

Tēnā koutou. Kua koni atu i te rua tekau tau taku hononga ki Te Kōhanga Reo o Te Piri o Waimirirangi, ki ngā āhua tūranga katoa. He Kaiāwhina ahau i te tīmatanga. Ko taku mahi tuatahi tērā i muri i te kura. Nā wai, ā, ka tū hai Kaiako, hai Takawaenga anō hoki mō te Purapura o Te Kūaka Wharau. 

Kāore au e mahi ana i te Kōhanga Reo i nāianei. Heoi āno, ko au anō te Heamana o Te Piri o Waimirirangi, tae noa ki tēnei rā. E whakaako ana ahau ki te Kura ā-Iwi o konei, Te Kura o Te Kao, kei te taha tonu o te Kōhanga Reo. Ko au anō te Heamana o Te Rūnanga o Te Ataarangi. 

Kāti rā, nōku te waimarie, i taku pōtitanga i te tau 2022 hai māngai mō Te Tai Tokerau ki Te Poari Matua o Te Kōhanga Reo. 

Te Aupōuri, Ngāti Kurī, Whanganui 
 

Tēnā koutou. I have been involved with my local Kōhanga Reo, Te Piri o Waimirirangi, for over 20 years in a number of roles. My first job after finishing school was as Kaiāwhina. Later, I became Kaiako and Takawaenga for our Purapura, Te Kūaka Wharau. 

I no longer work at Kōhanga Reo, but I am still involved daily as the Chair of Te Piri o Waimirirangi. Today, I teach right next door at our Kura ā-Iwi, Te Kura o Te Kao. I am also the Chair of Te Ataarangi Trust. 

I have had the honour of representing Te Tai Tokerau on the Kōhanga Reo National Trust since 2022. 

Rongowhakaata, Ngāti Porou, Ngati Kahungunu

E whakapono ana a Hurimoana kāore he painga i te kaupapa o te Kōhanga Reo hai tīmatanga. Ka mutu, e whakapono ana ia, inā tika mai i te Kōhanga Reo, ka tika hoki ahakoa haere koe ki hea i tēnei ao – ka tīmata ki te Kōhanga Reo. 

He kaitaunaki pono ia mō te hunga kāinga kore, mō te hunga kua pāngia ki te rawa kore, me te hunga whakaraerae. Ko tana whakapau kaha ki te ārahi i tētahi kāhui ratonga Māori tekau mā ono nei puta noa i Tāmaki Makaurau, i āhei ai ki te whakataka kai, ngā ratonga hapori, te tautoko i ngā mokopuna me ngā whānau, me ngā āheinga i whakatuwhera ki te whiwhi mahi me te whakawhanake pūkenga (pēnei i te raihana taraiwa). He nui te whakaaweawetia ki ō rātau oranga, mana, me te tapu o ngā whānau nō ngā tōpito katoa, me ngā mātāwaka katoa. 

I kitea tana whakapau kaha hai Heamana mō te Marae Whakamaumahara o Te Puea ki te tonga o Tāmaki Makaurau i te wā i tohua ai ia hai Kiwi Bank Hero o te tau, 2018, me tētahi tohu Kīngi Whakahōnore, arā, New Zealand Order of Merit i te tau 2023. He hōnore nui tēnei i taunakitia e ia mō te whānau o te Marae Whakamaumahara o Te Puea me tana whānau ake. 

I mahi a Hurimoana hai mema o Ngā Pirihimana o Aotearoa mō te toru tekau tau kia whakahekengia te nama o ngā Māori e hara ana, kia tautoko hoki i ngā pārurenga me ngā hapori e matea ana. Ka haere mai ia me tana wairua tāone ki te Poari, e whai ana i te hunga kua wehe i ō rātau marae. Heoi anō, e whakaute tonu ana, e mau tonu ana te ahi kā roa o Tāmaki Makaurau.  

I kōwhiria anō ia i te tau 2022 hai Māngai mō ngā Kōhanga Reo o Tāmaki Makaurau, kia hāpai tonu i te kaupapa. 

Rongowhakaata, Ngāti Porou, Ngati Kahungunu 

Hurimoana believes that Kōhanga Reo is the perfect platform for getting a good start in life. In fact, he believes that if you get it right at Kōhanga Reo, you get it right everywhere else in life - it all begins at Kōhanga Reo. 

He is an outspoken advocate for the homeless, those impacted by poverty and the socially disadvantaged. His ongoing efforts in leading a collaboration of 16 Māori providers across Tāmaki Makaurau has led to the delivery of food, social services, mokopuna and whānau support, and opportunities for employment and skills development (such as obtaining a driver licence). This has a huge impact on the lives, mana and tapu of whānau from all walks of life and ethnicities. 

His efforts as the Chair of Te Puea Memorial Marae in South Auckland were recognised when he was awarded Kiwi Bank Hero of the Year in 2018 and a King’s Honours Award, the New Zealand Order of Merit in 2023. This was an honour and privilege that he accepted on behalf of the whānau of Te Puea Memorial Marae and his whānau. 

Hurimoana worked as a member of the New Zealand Police force for 30 years to reduce Māori participation in crime and provide support to victims and communities in need. He brings an urban flavour to the Board, that seeks to bind those dislocated from their marae and whānau while respecting and embracing the ahi kaa roa of Tāmaki Makaurau. 

He was re-elected in 2022 to represent Tāmaki Makaurau Kōhanga Reo and advocate for the Kaupapa. 

Ko Ōrangiwhao te maunga, Ko Mitiwai te awa, Ko Te Koraha te marae, Ko Ngāti Mahuta ki te tai te hapū, Ko Waikato te iwi, Ko Tainui te waka. 

Ka moe a Rewi Wētini i a Nganehu King, ka puta ko ngā uri. Ko ahau tētehi. Kei te urupā o Te Waerenga rāua tahi e takoto ana. 

He uri ahau nō Ngāi Tai, iwi o Tainui waka, he uri hoki nō Ngāti Maniapoto. 

Kai Te Awamutu a Hone me tōna hoa rangatira a Hani e noho ana. Tokoono ā rāua tamariki, he manu pīrere rātau nō Te Kōhanga Reo. He koro a Hone ki āna mokopuna maha katoa. Kai te Kōhanga Reo tonu ētehi o āna mokopuna, kai te Wharekura ētehi. 

Kua roa a Hone e mahi ana ki ngā momo Poari ā-Iwi, ā, Kura Kaupapa Māori, Kura-ā-iwi, Kōhanga Reo hoki. He Minita a Hone mō te hāhi Perehipitiriana, ko ia hoki tētahi o ngā Amorangi mō Te Aka Puaho, hāhi Perehipitiriana o Aotearoa, Niu Tīreni.  

Ko Ōrangiwhao te maunga, Ko Mitiwai te awa, Ko Te Koraha te marae, Ko Ngāti Mahuta ki te tai te hapū, Ko Waikato te iwi, Ko Tainui te waka. 

Ka moe a Rewi Wētini i a Nganehu King, ka puta ko ngā uri. Ko ahau tētehi. Kei te urupā o Te Waerenga rāua tahi e takoto ana. 

He uri ahau nō Ngāi Tai, iwi o Tainui waka, he uri hoki nō Ngāti Maniapoto. 

Hone has a wealth of experience serving on various iwi Board entities. Hone is a Nationally Ordained Minister of the Presbyterian Church o Aotearoa, and he is an Amorangi Minister of the Māori Synod – Te Hinota Māori (Te Aka Puaho o te hāhi Perehipitiriana). 

Aotea, Ngāpuhi 

Ko Eugene Cassidy te māngai hou o te rohe o Aotea, ā, kai Taumarunui ia e noho ana. Otirā, e tuku ana ia i ngā ōhākī o te kaupapa o Te Kōhanga Reo ki ngā tāngata katoa o te rohe e noho nei ia. Ko te pupuru i ngā ariā me ngā akoranga a ngā kuia, kaumātua tētahi o ōna tino whāinga. Otirā, ko te hohoutanga o te rongo o te Kōhanga Reo me ōna reka katoa ki runga o te rohe o Aotea hoki. 

 Hai tā Eugene Cassidy, “Ko te mea nui, ko te whakaako tonu i ngā akoranga a kui mā, a koro mā, kia whakanuia tonutia e tātau ngā kaiwhakaara o te Kōhanga Reo, kia kaua hoki rātou e wareware”. 

Ngāpuhi, Te Atiawa, Ngāti Te Whiti Kuao me Te Atihaunui a Paparangi 

Eugene Cassidy represents the Aotea region. He currently resides in Taumarunui and is endorsing the Kōhanga Reo Kaupapa and its fundamental principles within his region of residence, as well as his representative rohe, Aotea.  

Eugene Cassidy believes “That we hold fast to the teaching of our Kui and Koroua, to acknowledge those who established Kōhanga Reo, so they will never be forgotten”. 

Waiariki Tūwharetoa 

Hoana McMillan-BA, Grad DipT, PG Dip Ed, Med 

I te taha o tōna pāpā, he uri ia nō Tauranga Moana.  Ki te taha o tōna māmā, nō Ngāti Kahungunu me Ngāti Porou ia.  Heoi, i whānau mai ia i te rohe o Te Arawa waka, ā, kei reira tonu rātau ko tōna whānau e noho ana. 

I hoki ia ki Te Kōhanga Reo ki Rotokawa me āna tamariki tokowhā, he manu pīrere rātau i nāianei e kuraina ana ki Te Kura Kaupapa me tana akiaki ki ngā manu pīrere katoa kia hoki atu me ā rātau tamariki. 

He manu pīrere a Hoana nō Te Kōhanga Reo ki Rotokawa. Ko Hoana Pōmare tōna kuia, tētahi o ngā kaiako tuatahi o tēnei Kōhanga Reo.  

Ko Leah McMillan tōna māmā kua roa nei e tautoko ana i ngā Kōhanga Reo huri noa i te rohe o Waiariki / Tūwharetoa. 

I nāianei, ko tōna tuakana tērā e mahi ana hai kaiako matua ki Te Kōhanga Reo ki Rotokawa. 

Āe, e tika ana te kōrero, ko te Kōhanga Reo tōna ao. 

Waiariki Tūwharetoa 

Hoana McMillan-BA, Grad DipT, PG Dip Ed, Med 

I te taha o tōna pāpā, he uri ia nō Tauranga Moana.  Ki te taha o tōna māmā, nō Ngāti Kahungunu me Ngāti Porou ia.  Heoi, i whānau mai ia i te rohe o Te Arawa waka, ā, kei reira tonu rātau ko tōna whānau e noho ana. 

Hoana is a graduate of Te Kōhanga Reo ki Rotokawa. She is a mokopuna of Hoana Pōmare who was one of the first teachers of this Kōhanga Reo. 

She returned to Te Kōhanga Reo ki Rotokawa with her four children who are now manu pīrere attending kura kaupapa and will encourage all manu pīrere to return with their children. 

Her mother, Leah McMillan, has been a long-standing supporter of all the Kōhanga Reo in Waiariki / Tūwharetoa. 

Her older sister is the head Kaiako of Te Kōhanga Reo ki Rotokawa. 

Kōhanga Reo is her world. 

Ngāti Kahungunu, McGhee 

Ahu mai ngā kāwai whakaheke o Matua i te whānau Hook nō roto mai o Ngāti Kahungunu ki te Wairoa, whiti atu ki te whānau McGhee i Te Waipounamu.  

I tipu ōna mātua i ngā ao e rua, mai anō rāua he kaha pukumahi, koia te kaiwhakaawe i a Matua kia pai hoki tana manaaki i te whenua, i te taiao, i te tangata. Otirā, i nga mea whai oranga katoa. 

Katoa āna tamariki, mokopuna hoki i whakauru ki Te Kōhanga Reo, ki te Kura Kaupapa Māori, ki te Wharekura me te Whare Wānanga. Koia tana whakatinana i tana whakapono ki te ara kaupapa Māori. 

Nō te tīmatanga o ngā tau 1990 kuhu atu ai a Matua ki te āwhina, ki te kipakipa i ngā Kōhanga Reo ono tekau, kia whāia e rātau ngā koronga o Te Korowai me Te Ara Tūāpae hai tūāpapa whakapakari ake i ngā tikanga ōhanga, ngā tikanga ture me ngā tikanga whakahaere o ia rā. 

Ko tana pae tawhiti kia ukiuki tonu te whanaketanga o Te Kōhanga Reo. Nōna te hōnore nui kia whai wāhi atu ki te whakatairanga i te mana me te tapu o te mokopuna. 

Ngāti Kahungunu, McGhee 

Ahu mai ngā kāwai whakaheke o Matua i te whānau Hook nō roto mai o Ngāti Kahungunu ki te Wairoa, whiti atu ki te whānau McGhee i Te Waipounamu. 

Matua hails from the Hook whānau of Ngāti Kahungunu ki te Wairoa, and the McGhee family from Te Waipounamu. His parents were raised within Māori and Pakeha worldviews, both hard workers who taught Matua from a young age how to care for the land, the sea, the people and all things that nurture and nourish.   

His tamariki and mokopuna have all attended Kōhanga Reo, Kura Kaupapa Māori, Whare Kura and Whare Wānanga, which is testament to his ongoing commitment and support to kaupapa Māori. 

Since the early 1990's, Matua has helped 60 Kōhanga Reo to develop strong financial, legal and operational management practices using Te Korowai and Te Ara Tūāpae as the basis. Matua is committed to working toward the continued development of Te Kōhanga Reo and is humbled by the opportunity to enhance mokopuna wellbeing and development. 

Mātaatua/Tauranga Moana

Ko Pūtauaki te maunga
Ko Rangitaiki te awa
Ko Mataatua te waka
Ko Ngāti Awa te iwi
Ko Lorraine Pirihira Hale (Lolo) e tū ake nei

Ko Lolo Hale te māngai hou mō te rohe o Mataatua Tauranga Moana ki te poari matua o Te Kōhanga Reo. 

E whakakī ana ia i te tūranga kua wātea i te ngarohanga o tō tātou Whāea, a Te Wheoro Rangikotua, ka mutu, e tangi tonu ana te ngākau ki a ia, otirā, ki te tini kua ngaro nei i ngā wiki me ngā marama tata nei.

Nā ngā iwi o ngā Kōhanga Reo o Mātaatua, Tauranga Moana te whakatau kia noho ko ia hei kanohi mō te rohe, ā, i te Rāhina 28 o Aperira i pōhiritia a Lolo me ōna wheinga ki te whare o Ngā Mokopuna, ki te tari matua o Te Kōhanga Reo.

Hei tā Raniera Procter, Heamana Takirua o Te Poari “Kua roa a Lolo e noho ana ki ngā paripari, ki te whakamātautau i ngā kaupapa here, me te anga whakamua o te kaupapa. Kua whai wāhi atu ia ki te mura o te ahi, ki te whakamātautau ki te waihanga i tētahi āpōpō mō te kaupapa”.

E mārama pai ana a Lolo ki te nui o te haepapa kei runga i a ia, ā, e manako nui ana ia ki te kawe mai i ngā kaupapa ake o tana Kōhanga Reo, o tana purapura, o tana iwi me tana rohe hei tirohanga mō te poari, e tau ai pea te māramatanga ā haere ake nei, hei oranga mō ngā tamariki mokopuna o te motu.

E mihi ana a Lolo ki tana iwi, ki tana rohe o Mātaatua Tauranga Moana, ngā tāngata o waho atu i te rohe i piri atu ki tana tira haere me te whānau whānui i takahi i te mata o te whenua kia tae atu rā ki Pōneke.
 

Mātaatua/Tauranga Moana
 

The Kōhanga Reo National Trust Board is excited to announce the appointment of Lorraine Pirihira Hale (Lolo) as the representative for the Mātaatua Tauranga Moana region.

She will occupy the position that was left vacant by the unexpected passing of Te Wheoro Rangikotua. A loss that is still being felt today as we grieve all of those who have passed in the recent weeks and months.

National Trust Co-Chair Daniel Procter says “Lolo has been a keen observer and commentator of the policies and the strategic future of Kōhanga Reo. She now sits in the hot seat and will be able to give rigor and voice to the future of the Kaupapa”.

Lolo is aware of the burden and responsibility that rests on her shoulders, and she is hopeful that she will be able to infuse the philosophies and beliefs of her Kōhanga Reo, and the collective aspirations of her people and region to the Board for discussion, and to bring better and positive outcomes for all our mokopuna across the country.

Lolo wishes to thank her region of Mātaatua Tauranga Moana and the people who came, those from outside the region and those who joined the trek across country to Wellington.

Ko Tom Alesana te māngai hou mō te rohe o Te Waipounamu, ā, e whakamana ana a Tom i te ōhākī i waiho mai ai e tōna kuia, i mua i tōna matenga. 

Hai tā Alesana; “Ko tana ōhākī mai ki ahau kia noho mai ki te kaupapa, ahakoa pēhea, nā reira nā taku whānau ahau i tono mai ki tēnei tūranga”. E whai ana a Tom i ngā takahanga o tōna whānau, inā rā, kua tū rātau ko tōna Māmā me tōna Kuia hai kaiako Kōhanga Reo, otirā, he heamana tōna tuahine mō tōna Kōhanga Reo i tēnei wā tonu. 

Ko Tom Alesana te māngai hou mō te rohe o Te Waipounamu, ā, e whakamana ana a Tom i te ōhākī i waiho mai ai e tōna kuia, i mua i tōna matenga. 

Tom Alesana is the newly elected board member to represent Te Waipounamu. His grandmother's parting wish to him was to stay close to the Kaupapa and support the Kōhanga Reo in any way he can, so Tom’s journey in Te Kōhanga Reo is one of promise and love. 

Tom’s grandmother and mother were both kaiako in Kōhanga Reo, and his sister is now the chair of their whānau Kōhanga Reo in the South Island. By representing Te Waipounamu and Wharekauri, Tom is continuing the legacy of his whānau being part of the Kōhanga Reo movement. 

Contact Us

Online Store

Vacancies

Tari Matua | National Office

PH: +64 4 381 8750

Email: [email protected]

Address: 67 Hankey Street, 
Mount Cook, Wellington 6011

PO Box 38-741, Wellington

Download Team Viewer


  • Te Kaupapa
    Te Kaupapa and Trust Governance
    • Mō Mātau (About Us)
    • Te Orokohanganga (History)
    • Te Korowai
    • Te Whāriki a Te Kōhanga Reo (Curriculum)
    • Te Ara Tūāpae (Strategic Plan)
    • Wai 2336: Te Kerēme ki Te Rōpū Whakamana i Te Tiriti o Waitangi (Wai 2336: Waitangi Tribunal Claim)
    • Tauākī Whakatutuki Ratonga (Statement of Service Performance)
    • Te Poari Matua (Trustees)
    • Ngā Pou (Executive Leadership Team)
    • Ngā Rohe (Districts)
    • Tūranga Wātea (Employment Vacancies)
    • Tō Mātau Tohu Motuhake (Our Visual Identity)
    • Te Tuku Nawe (Complaints)
    • Ngā Kaiwhakarato (Suppliers)
    • Tikanga Ratonga (Terms of Service)
  • Mokopuna me te Whānau
    Children and Families
    • Whakauru Whānau Hou (Induction for New Whānau)
    • Tūwāhi o ngā Kōhanga Reo (Find a Kōhanga Reo)
    • Te Whakatū Kōhanga Reo (Establishing a Kōhanga Reo)
    • Ngā Tukutuku Here (Strengthening Kōhanga Reo)
    • Te Aho Poutama (Educa)
    • Mokopuna Rauemi (Resources)
    • Mokopuna Oranga Pūmau (Mokopuna Health Programme)
    • Ngā Kōhanga Reo i Rāwāhi (International Kōhanga Reo)
  • Te Whare Ako
    Training and Development
    • Ngā Mahi Ako (Study with Kōhanga Reo)
    • Akoranga (Courses)
    • Te Papa Ako (Moodle)
  • Tūwāhi o Ngā Kōhanga Reo
    Find a Kōhanga Reo
    • Kōhanga Reo Map
  • Pānui
    News
    • Browse News
  • Rauemi
    Resources
    • Browse Resources
    • Kohinga Whakaahua (Gallery)
    • Toa Hokohoko Tuihono (Online Store)
  • Whānau Whakahaere
    Kōhanga Reo Management
    • Te Pānui Tūranga Mahi (Establishing Employment)
    • Tono Mātaitanga ā-Pirihimana (Police Vetting Application)
    • Ngā Tukanga me ngā Hātepe (Processes and Procedures)
    • Utu Taurite (Pay Parity)
    • Te Pūnaha Tiaki Pūtea (Accounting in Xero)
    • Pūtea ā-Kaupapa (Kaupapa Funding)
    • Ngā Kaupapa e Mahitia Ana (Projects in Progress)
Footer Banner