Skip to main content

Te Korowai

Nā te whakakoretanga o te Tari Māori i taka ai Te Kōhanga Reo ki raro i te maru o Te Tāhūhū o Te Mātauranga.  Nā te whakahounga o ngā ture whai raihana, nā te hiahia hoki kia whai wāhi atu ngā kōhanga reo katoa ki te kou pūtea a Te Tāhūhū i whakaaro ake ai te Poari Matua o Te Kōhanga Reo ki te waihanga i tētahi Tūtohinga me Te Tāhūhū o Te Mātauranga.  Ka waihangatia, ka whānau mai ko Te Korowai.  Nō te tuarua o Whiringa ā-nuku, i te tau 1995, i waitohua ai e ngā rōpū e rua nei Te Korowai. 

Kei roto i Te Korowai ngā aratohu a te kaupapa me ana puka tautoko i takea mai i Te Peka Matua (1882) i Ngā tirotirotanga a te Whānau Wānanga (1982/1983), i Ngā Mahi a te Whānau Wānanga (Blue Book Syllabus1984) me Te Whāriki a Te Kōhanga Reo

Ko te Kaupapa a Te Kōhanga Reo, arā, ko ana mātāpono e rima me ana pou matua, e mōhio whānuitia nei ko 'Ngā Pou e Whā' o te whare o te kōhanga reo.

Kei Te Korowai ngā kōrero e whai ake nei:  

  1. Ko te reo Māori anake i roto i Te Kōhanga Reo ia rā, ia rā. 
  2. Kei te whānau te mana whakahaere 
  3. Kia tika kia pono ki te kaupapa 
  4. Whakatauiratia ngā whanonga e ora pū ai te hinengaro, te wairua, te tinana o te tamaiti engari me whakatūturu te tohu manaaki rangatira 

Ka noho tonu mā ia kōhanga reo e whakahaere wānanga ki te matapaki tahi, ki te whakarite, ki te whakaemi i ō rātou ake hiahia mō tā rātou ake Tūtohinga i raro tonu i ngā whakahau a ngā pou e whā me ngā whāinga tekau mā rua a Te Korowai. 

Oti kau ana te Tūtohinga, ko tā te Poari Matua he whakamana. Ko tā te whānau kōhanga reo he noho pono, he ū ki tāna i taurangi ai ki te whakarauora i te reo Māori, i ngā tikanga me ngā āhuatanga Māori. 

Nā te pono me te ū o te whānau kōhanga reo, he rite tonu tā rātou arotake i te kaupapa, i ngā kaupapa here, i tā rātou hoki i whakarite ai i roto i tā rātou Tūtohinga. 

Te Ara Tūāpae

Ko Te Ara Tūāpae te rautaki tirohanga whakamua a te Poari Matua o Te Kōhanga Reo. I wānangatia te rautaki nei ki te taha o ngā whānau kōhanga reo me ngā kaumātua puta noa i te motu, ā, whakatauria ana kia rua tekau ma rima tau te roa e whakamahia ana (2008 - 2033), arā kia whakatipuranga kotahi te roa. 

Ka rite hoki te arotake a te Poari i te āhua o te koke o te kaupapa e pā ana ki te whakarauora i te reo me te whakapakari ake i ngā whānau.  E whakaritea ana anō hoki ētahi whāinga e tutuki pai ai ngā wawata, ngā moemoeā o te whānau. 

E toru ngā tino aronga o Te Ara Tūāpae e hāngai pū ana ki ngā mahi whakawhanake i te whānau, arā, ko te reo Māori, ko te whakawhanaunga, ko te whakakaha ake i te kaupapa o Te Kōhanga Reo. 

He mea āta hanga Te Ara Tūāpae hei raranga i ngā āhuatanga katoa o te kaupapa ki tētahi rehu kotahi. 

Ka taea hoki e ngā kōhanga reo te waihanga tō rātou ake Ara Tūāpae hei huarahi whakatutuki i ō rātou ake whāinga, hei whakarite whāinga hou anō hoki. 

Te Roanga ake 

Ko tā Te Kōhanga Reo Rehu

  • Ko te Reo kia tika- Kia kounga te reo. 

  • Ko te Reo kia rere- Kia whakatairangatia te reo i ngā wā katoa, ki ngā wāhi katoa. 

  • Ko te Reo kia Māori - Ko tā te Reo he whakaata i te wairua Māori 

Te Whāinga:   

Manaakitia ngā mokopuna e te whānau, whāngaitia ki tā te ūkaipō, ki te kupu kōrero, atawhaitia i roto i ngā tikanga, kia tipu, kia tū tangata i roto i te whānau, i te hapū, i te iwi. 

  • Ngā Whāinga Rautaki 

Ko te whakamana i te Reo me ngā Tikanga 

He oha nā mua , he oha mā tai 

“Ko ngā whakareretanga iho mai a kui mā, a koro mā hei kawenga mā ngā whakareanga, ngā whakatipuranga ka whai mai.” 19 Haratua 2008 Te Wharehuia Milroy 

Ko te whakamana i te mokopuna me te whānau 

Kei taka te para o ō mātua, tīpuna  

19 Pipiri 2008 Timoti Karetu 

Ko te whakamana i te kaupapa 

Ko au koe, Ko koe au 

Ko te ngako o ngā whakaaro mō ngā kaupapa Māori, kia whakamanatia te iwi Māori, kia taea ai e rātou ngā momo whakahaere katoa, mai i te whakatakoto i ngā kaupapa ki ngā kaupapa whakahaere hoki i te kōhanga reo. E taea ai ēnei kaupapa, me whakakore rawa atu te whakaaro, mā ētahi kē atu tātau e tiaki, e āwhina hoki, engari me whakamana te iwi kia noho tonu ai mā rātau anō e whakatinana ngā wawata mō ngā rā kei mua. Mā ngā kōhanga reo te iwi e whakamana. 

Ref;  Govt Review Team 1988, 22  

Download Te Ara Tuapae